EFSANE CZ 75 TARİHÇESİ (1. Bölüm)

CZ 75; hiç şüphesiz dünyada olduğu kadar, ülkemizde de oldukça popüler ve sevilen bir tabancadır. Türkiye‘de tanınması 1988 yılında Türk polis teşkilatının ihtiyacını karşılamak üzere yapılan ihaleyi kazanmasıyla olmuştur. Zira o yıllarda silah ithalatı oldukça zor, sivillere yapılan silah satışları da ancak emekli olan güvenlik güçlerinin beylik silahlarının yada zor alım silahların hibe yolu ile sağlanıyordu. CZ 75; 15+1 mermi kapasitesinden dolayı halk arasında Çek 16’lısı diye de tabir edilir.

Ateşli silahlar ile yazılarıyla tanınan Robert Shimek’in 1980’li yıllarda silah literatüründe ilk defa telaffuz etmiş olduğu olduğu “Wonder Nine”, yani “Harika 9’lar” diye tabir edilen silahlar kategorisine giren güzel bir tabancadır. Bu silahın bir diğer ilginç özelliği ise o zamanlar Doğu Bloğu ülkelerinden biri olan Çekoslavakya’da tasarım ve imal edilmiş olmasına rağmen aynı zamanda Avrupa ve Amerika’da da çok rağbet gören bir silah olmasıdır. Ne de olsa soğuk savaş yıllarında birbirini düşman olarak gören iki zıt kutbun silah konusunda ticari ilişkiler kurması çok da alışılmış bir durum değildir. Bu yazımızda ülkemizde de oldukça sevilen CZ 75’in tasarım ve geliştirilme aşamalarıyla ilgili olarak bu güzel silahın sahiplerinin ve meraklılarının ilgisini çekeceğini umduğumuz bir takım bilgiler vermeye çalışacağız.

Ceska Zbrojovka’nın ürünleri üzerinde kullanmış olduğu çeşitli logolar. (CZ 75 üreticisi)

O DÖNEM BU YAZIYI HAZIRLAYAN A.Y. ÜSTADIMIZIN KALEMİNDEN CZ 75 TARİHÇESİ;

CZ 75 tabancasının yakalamış olduğu bu ticari başarıda silahın tasarım üstünlükleri ve kalitesi ile beraber profesyonel yönetim anlayışının da etkisinin küçümsenmemesi gerektiğini düşünüyorum. CZ 75 tabancasını üreten firmayla uzun yıllar önce irtibata geçmiş, silahlarla ilgili bir kitap hazırladığımı ve CZ 75 ile ilgili bana bilgi, görsel doküman ve benzeri belgeleri göndermelerini rica etmiştim. İstediğim bilgiler kısa bir süre sonra adresime ulaşmıştı.

Yine bundan kısa bir süre sonra firmanın ihracat müdürü beni cep telefonumdan aramış, bir süre sohbetten sonra Almanya’da katıldıkları silah fuarına ürünleri hakkında daha detaylı bilgi için davet etmişti. Uzun yıllar uluslararası pazarlama konusunda tecrübem olmasından dolayı bu davranış tarzı kurumsal ve vizyonu açık bir firma profilindeki bir kuruluştan beklenebilecek bir şey olduğundan şaşırmamış, ancak göstermiş oldukları ilgi firmanın yönetimsel anlayışını göstermesi bakımından dikkatimi çekmişti. Dünyanın dört bir tarafındaki diğer tüm bilinen silah markaları da benzer ilgi ve alakayı göstermişlerdi. Halen yeni ürünleri, organizasyonları vs. ile ilgili bilgilendirme mailleri mail kutuma gelmektedir.

CZ 75’i tasarlayan Frantisek Koucky

FİRMALARIN BİLGİ TALEBİNE İLİŞKİN TUTUMLARI ÜZERİNE VE CZ 75 ÜRETİCİSİNİN FARKI

Beni asıl şaşırtan olay ise bu firmaya ve diğerlerine yapmış olduğum talebin aynısına ülkemizin bu işlerle meşgul olan en büyük kurumunun, üretmiş olduğu  ürünler ile ilgili bilgi isteğime, verdikleri cevap olmuştu. Bana cevap yazmaları işin sevindirici tarafı olmuş ancak sormuş olduğum soruların sakıncalı bulunarak cevaplandırılmaması ve iki yaprak oldukça amatör yapılmış bir katalog ile yetinmem istenmesi işin üzücü tarafıydı. (Muhtemelen soruların sakıncalı olmasından ziyade ağır işleyen bürokrasi ve ne cevap vereceklerinin bilmemeleri olasılığı, bana göre daha ağır basmaktadır.)

Aynı şekilde, ürünleri ile ilgili tanıtıcı bilgi istediğim özel sektör firmalarından ise cevap bile alamamıştım. 

Bundan birkaç yıl sonra yine yurtdışında silahlar konusunda yazı ve kitaplar yazan ve bu alanda tanınan birisi benden Türkiye’de üretilen tabancalarla ilgili bilgi istemiş bende bunun üzerine birkaç üretici firma ile ürünleri hakkında bilgi vermeleri için irtibata geçmiş ancak herhangi bir cevap alamamıştım. Ya kendilerinin dünyada yeterince tanındığını ve ürünlerini tanıtmaya veya reklama ihtiyaçları olmadıklarını düşünmüşler, ya da çok yoğun olduklarından bir cevap yazma zahmetine “katlanamamışlardır” diye düşünüyorum.

Bu anlattıklarımın üzerinden uzun yıllar geçmiş olduğundan dolayı bir takım anlayışların da değişmiş olduğunu tüm içtenliğimle umut ediyorum. Tabii bir şeyi üretmek ile yılların getirmiş olduğu yönetim ve üretim tecrübesi ile bir firma kültürü oluşturmak ve buna uygun profesyonel davranış tarzı sergilemek günümüzün yönetim bilimleri profesörlerinin en çok meşgul olduğu konulardan birisi olduğundan bu satırlar bu konuları irdelemek için yeterli gelmeyecektir ancak yeni yeni güçlenmeye başlayan silah sanayimizin de ufak da olsa en azından buradan çıkarması gereken bazı paylar olduğunu düşündüğüm için ifade etme gereğini duydum.

CZ 75’in TASARIM AŞAMALARI

CZ 75’in geliştirme süreci içinde yapılan 1 numaralı versiyonu. Tetik sisteminin “single action” (tek hareketli) olarak tasarlandığı görülüyor.

CZ 75’in HİKAYESİ

CZ 75; zamanın komünist rejiminin ticaret uygulamalarından ve bilgi akışının kısıtlı olmasından dolayı yanlışlıkla Zbrojkova Brno ile ilişkilendirilmiştir. Bunun sebebi ikinci dünya savaşından sonra Çekoslavakya’dan yapılan tüm silah ihracatları merkezî bir acenta tarafından organize edilmiş ve ihraç edilen tüm ürünler üzerinde “BRNO” ibaresinin bulunması zorunlu kılınmıştır.

CZ 75; Brno’da değil, dizayn edildiği günden bugüne kadar Slovak sınırı yakınlarındaki Uhersky Brod adlı kasabada üretilmiştir. Buradaki silah fabrikası 1936 yılında kurulmuş ancak zaman içinde bir çok değişik organizasyonel yapı altında faaliyetine devam etmiştir. Bu süre içinde almış olduğu isimler kronolojik sıraya göre aşağıdaki gibidir.

CZ 75 Üretimi Yapan Fabrika İsimleri

• Ceska Zbrojovka, a.s., praha, zavod v Uherskem Brode1936-1945
• Ceska Zbrojovka, narodni podnik, Stranocike, zavod v Uherskem Brode 1946-1950
• Zavody presneho strojirenstvi, n.p. Uhersky Brod 1950-1958
• Zavody Rijnove revoluce n.p.Vsetin, Zavod 5 UherskyBrod 1958-1965
• Presne Strojirenstvi, n.p., Uhersky Brod 1965-1982
• Agrozet Uhersky Brod, Koncernovy podnik 1983-1988
• Ceska zbrojovka, statni podnik, Uhersky Brod 1988-1992
• Ceska Zbrojovka, a.s. uhersky Brod 1992

Frantisek Koucky, CZ 75’te kovan penceresini ilk önce sürgünün üst tarafında olacak şekilde dizayn etmiş ancak daha sonra yerini sürgünün sağ tarafında olacak şekilde değiştirmiştir.

O zamanki adıyla Presne Strojirenstvi silah fabrikasının 9mm Parabellum çapta bir tabanca geliştirme çalışmaları 1969 yılında başlamıştır. Ancak yeni bir silah geliştirmek için gerekli altyapı ve teknik birikime sahip olmayan fabrika yeni emekli olmuş bir silah ustası ve tasarımcısı olan Frantisek Koucky (1907-1994) ile işbirliğine gitmiştir.

Frantisek Koucky, CZ 75 tabancasının dizaynında büyük kardeşi Josef ile beraber çalışmasına ve silahın bir çok kaynaklarda Koucky kardeşler tarafından dizayn edildiği yazılmasına rağmen kritik noktaların ve ana hatlarının küçük kardeş Frantisek tarafından dizayn edildiği, Josef’in ise katkıda bulunduğu  kabul edilmektedir. Her ikiside uzun yıllar çeşitli silah fabrikalarında çalışmış, Frantisek teknik yetenekleriyle büyük kardeş Josef ise daha çok organizasyonel yetenekleriyle ön plana çıkmıştır.

Ürün geliştirme aşamaları sırasında yan tarafa değiştirilen kovan penceresine sahip sürgüyü yeniden üreterek vakit kaybetmemek için mevcut sürgü üzerindeki boşluk bir metal parçası ile yamanarak aynı sürgünün sağ tarafına yeni bir kovan penceresi açılmıştır.

Frantisek Koucky ilk önce üstte rahat ve gizli olarak taşınabilecek ufak, tek sıra şarjör ve 8 adet mermi kapasitesine sahip bir tabanca üzerinde çalışmıştır,  ancak daha sonra yukarılardan gelen “tabancanın kesinlikle yüksek mermi kapasitesine haiz bir dizayna sahip olması gerektiği“ talimatı tasarımı tümüyle değiştirmesine yol açmıştır.

YAZIMIZIN DEVAMI, SERİNİN 2. BÖLÜMÜNDE…

NOTLAR:

Üreticinin web sitesine buradan ulaşabilirsiniz.

Bir önceki makalemize buradan ulaşabilirsiniz.